Klima aldaketarekiko bereziki zaurgarria den Senegaleko eskualde batean, basoberritzea funtsezko tresna izan da emakumeen eta haien familien bizibideak mantentzeko, eta orain meatzaritzaren mehatxuak berriz ere dena arriskua jartzen du.Ura, enplegua eta osasuna bezalako oinarrizko zerbitzuak eskura ez izateak gazteak alde egitera bultzatzen ditu, jada haien lurrak eskaini ezin dizkien aukeren bila.
Senegaleko Louga eskualdean, gaur egun Thieppe eta Diokoul landa-eskualdeek mehatxu geroz eta handiagoari egiten diote aurre: zirkonioaren meatzaritzaren hedapena. Industria horrek garapen ekonomikoa agintzen duen arren, tokiko komunitateek—batez ere nekazaritzan, abeltzaintzan eta arrantzan aritzen direnak— gizarte-, ekonomia- eta ingurumen-aldaketa sakonak pairatzen dituzte.
Thieppe eta Diokoul Kébémer departamentuan kokatutako landa-komunitateak dira, Louga eskualdean, Senegaleko ipar-mendebaldean. Komunitateak ingurumen eta klima-zaurgarritasunak ezaugarritutako Saheleko zonalde lauan kokatuta daude.
Lur horietan, belaunaldiz belaunaldi emakume eta gizonak lurra landu, artzaintzan ibili eta bizi izan dira. Meatzaritzaren etorrerak —Eramet Grande Côte konpainiaren lidergopean— biziera hori mehatxatzen du. Thieppen, Yody herrixkak oraindik ere burujabetza mantentzen du, Diokoulen, berriz, lekualdatzeak, nekazaritza-lurren galera eta gizarte-tentsioa jazo dira.
Meatzaritza-jarduerak nekazaritzan izandako ondorio argietako bat eskuragarri dauden baratze kopuruaren murrizketa gogorra izan da. Horrek lan-dinamika aldaketa sakona eragin du: emakume ugarik lehen haien laboratzen ardura zuten eta orain ekoizpen- eta autonomia-espazio hori galdu dute.
Gaur egun, gizonek kontrolatzen dituzte lur gehienak, emakumeak, aldiz, etxeko lanak egitera alboratu dituzte. Bertan bizi den emakume batek esan bezala: «Lehen, bakoitzak bere lurra zuen, gizonek zein emakumeek. Orain, gizonek bakarrik lantzen dituzte lurrak eta emakumeok etxean geratzen gara».
Basogintza emakumeen egunerokoan funtsezko jarduera zen eta horretan ere zailtasunak dauzkate, izan ere, kokaleku berrian biomasa gabeziagatik eragin larriak jasan dituzte. Emakumeei janaria prestatzeko egurra eskuragarri izango zutela agindu zieten arren, egurrik ez edukitzeagatik nekatuta eta etsita daudela diote: «Nazka-nazka eginda gaude, ez daukagulako kozinatzeko egurrik».
Meatzaritza-jarduerak nekazaritzan izandako ondorio argietako bat eskuragarri dauden baratze kopuruaren murrizketa gogorra izan da. Horrek lan-dinamika aldaketa sakona eragin du: emakume ugarik lehen haien laboratzen ardura zuten eta orain ekoizpen- eta autonomia-espazio hori galdu dute.
Gaur egun, gizonek kontrolatzen dituzte lur gehienak, emakumeak, aldiz, etxeko lanak egitera alboratu dituzte. Bertan bizi den emakume batek esan bezala: «Lehen, bakoitzak bere lurra zuen, gizonek zein emakumeek. Orain, gizonek bakarrik lantzen dituzte lurrak eta emakumeok etxean geratzen gara».
Basogintza emakumeen egunerokoan funtsezko jarduera zen eta horretan ere zailtasunak dauzkate, izan ere, kokaleku berrian biomasa gabeziagatik eragin larriak jasan dituzte. Emakumeei janaria prestatzeko egurra eskuragarri izango zutela agindu zieten arren, egurrik ez edukitzeagatik nekatuta eta etsita daudela diote: «Nazka-nazka eginda gaude, ez daukagulako kozinatzeko egurrik».
Baliabide faltagatik, plastikozko bidoiak edo hodiak bezalako materialak erabiltzen dituzte erregai gisa eta, praktika hori osasunerako kaltegarria den arren, beharrak ohiko bihurtu du. «Lehen egur asko eta ona geneukan, orain nekez aurkitzen dugu». Enpresak, bere aldetik, egoera ukatzen du eta informazio horrek errealitatearekin bat egiten ez duela dio.
Meatzaritza-ustiapenak uraren eskuragarritasunean, arrantzan eta turismoan eragin nabarmenak izan ditu. Eskuragarri dagoen ura jatorrizko putzuetakoa baino kalitate txikiagokoa da eta, kasu batzuetan, gazitasuna edo kolore gorrixka kezkagarria azaltzen du. Ura erauzteko beharrezkoak diren ponpak, komunitateak berak erositakoak, gastu gehigarria dira, bereziki gasolinarekin dabiltzanean.
Arrantza, gizonezkoen ohiko jarduera, eta itsaski-bilketa eta itsasoko produktuen salmenta, emakumeen eskutik, guztiz desagertu dira kostaldetik urruntzean. «Jatorrizko tokian gizonek arrantza egiten zuten, orain jada ez dute arrantzarik egiten itsasotik urrun daudelako».
Era berean, Lompoul bezalako gune hurbiletan turismoak kalteak jasan ditu. Meatzaritza-jardueraren ondorioz resot bat eraitsi zuten, hala, paisaia naturalera lotutako ekimen ekonomiko hasiberriak zapuztu zituzten.
Lekualdatzearen ondorioz, abeltzaintzak ere beherakada nabarmena jasan du, izan aziendaren kopuruan zein aniztasunean. Kokapen berriaren baldintza klimatikoek eta espazio erabilgarriaren murrizketak animalia ugariren heriotza eragin dute eta azienda asko txikitu da.
Emakumeek, tradizioz ahuntz-azienda zaintzeko arduradunek, lana gero eta zailagoa dela ikusi dute: larreak jada ez daude eskuragarri. «Gure sorterrian ahuntzek bazkatu ahal izateko larreak genituen. Larreetan eguna ematen zuten eta gauetan gordetzen genituen. Orain ahuntzek egun osoa ukuiluan ematen dute». Aldaketak emakume abeltzainen bizibideetan eta autonomia ekonomikoan zuzenean eragin du. «Lehen berrogei ahuntz nituen eta orain zazpi baino ez zaizkit geratzen».
Meatzaritza-enpresak enplegua agindu zien, baina ez du hitza bete. Horren ordez, meatzaritzak nekazaritzan, abeltzaintzan, merkataritza informalean eta turismoan oinarritutako tokiko ekonomiak hondatu ditu. Emakumeak meatzaritza-kontratuetatik kanpo utzi dituztenez, funtsezko espazio ekonomikoak galdu dituzte.
Diokoulen herrixka batzuk osorik bortxaz desplazatu dira jada. Etxebizitza berriek kalitate hobea izan arren, ez daukate beharrezko zerbitzurik eta komunitate-loturak apurtu dituzte. Gazteek enplegu-espektatibarik eta lurretarako sarbiderik ez daukatenez, haien burua migratzera behartuta ikusten dute, askotan, Europarantz. Lekualdatutako emakumeek haien bizibideak, autonomia eta elkartasun-sareak galdu dituzte, eta, hala, desahalduntze-prozesu sakona pairatu dute. Ingurumena berreskuratzeko konpromisoak gorabehera, neurriak ez dira nahikoak. «Eskolak eta osasun-zentroak ez daukate langile nahikorik eta horrek hezkuntzan eta mediku-arretan eragina dauka».
